Iluminacja Krzysztofa Zanussiego stanowi radykalny przykład kina intelektualnego. To filmowy esej, w którym fabuła jest zaledwie przyczynkiem do filozoficznych dociekań. Franciszek Retman, młody fizyk, człowiek wręcz absurdalnie ambitny, napędzany jest przez pragnienie zrozumienia otaczającego go świata. Wiedzy o nim szuka na uczelni, ale także w górach i pośród mnichów. W swoich intelektualno-duchowych peregrynacjach raz po raz napotyka na boleśnie przyziemne przeszkody. Musi zmagać się z codziennymi obowiązkami głowy rodziny i słabością własnego organizmu, powoli, ale nieuchronnie zużywającego się w wyniku nazbyt intensywnej pracy. Epizodyczną narrację uzupełniają wstawki rodem z programów edukacyjnych, w których omawiane są zagadnienia z różnych dziedzin nauki.
Piotr Mirski