Z pisarką rozmawiamy o tym, w jaki sposób literatura pomaga oswajać złą pamięć, dlaczego pisanie jest rodzajem zapominania i jaką rolę w jej życiu odgrywają twórczość, kreatywność i różne formy sztuki.

Pani książka porusza bardzo delikatny i złożony temat przemocowej relacji między nauczycielem i uczennicą. Dlaczego warto przepracowywać literacko podobne tematy? W jaki sposób literatura może tu pomóc?

Niezwykłość literatury i sztuki polega właśnie na tym, że daje nam przestrzeń do mówienia o rzeczach, o których na co dzień nie mówimy – nie dlatego, że podchodzimy do wszystkiego powierzchownie, ale po prostu giną one w zgiełku codzienności.

Sztuka daje nam czas, by się zatrzymać i skupić tylko na naszym postrzeganiu, sztuka zachęca nas do konfrontacji – ze światem lub samym sobą. Dotyczy to zarówno twórców i twórczyń, jak i widzów czy czytelników, a w idealnym przypadku efektem jest rozmowa wzbogacająca obie strony. Bez literatury nie byłabym w stanie powiedzieć tak wielu ludziom tego, co powiedzieć chciałam – a może nie byłabym w stanie powiedzieć tego wcale.

Zajmuje się Pani zarówno pisaniem, jak i grafiką. Jakie miejsce zajmują te dwie zupełnie różne formy sztuki w Pani życiu?

To, że oddaję się różnym rodzajom kreatywnych działań, jest dla mnie jak znajomość kilku języków albo poszerzanie słownictwa – niektóre rzeczy łatwiej jest wyrazić przy pomocy sztuk wizualnych, inne przy pomocy literatury.

Jednocześnie bardzo ważna jest dla mnie twórczość i kreatywność jako taka. Jako działania, które są dla nas naturalne, rozwijają nas i sprawiają nam radość, nawet jeśli w efekcie nie powstaje dzieło nadające się na sprzedaż. Śpiewanie pod prysznicem jest dla nas zupełnie normalne, nawet jeśli zdajemy sobie sprawę, że nigdy nie wydamy żadnej płyty. W idealnym świecie wszyscy w sposób równie naturalny byśmy pisali, malowali, szyli, modelowali. Krótko mówiąc – tworzylibyśmy, w jakiejkolwiek formie.

Motywem przewodnim tegorocznego Kina na Granicy jest Zła pamięć. Jak rozumie Pani to hasło – także w kontekście tematów poruszanych w Pani książkach?

Niedawno w książce Rana Oksany Wasiakiny trafiłam na fragment, który najlepiej opisuje „pisarską” pamięć zgodnie z moją wizją: poezja to sposób zapominania tak, by wiedzieli o tym inni. Często myślę o tym zdaniu. Podstawą mojego pisania musi być coś, czym bardzo potrzebuję się podzielić – a gdzieś w pół drogi zaczyna się dziać coś dziwnego: im bardziej „rozpamiętuję” i tworzę swoją opowieść, tym mniej obciąża moją pamięć. Kończąc dzieło, w pewnym sensie mówię: proszę, drodzy czytelnicy, od teraz to już wasz problem.

***
Nicol Hochholczerová wystąpi na naszej literackiej scenie w czwartek 1.05, w debacie zatytułowanej „Zły dotyk przeszłości” – m.in. u boku Kateřiny Tučkovej.